پس از معرفی بیت کوین در سال ۲۰۰۹، ارزهای دیجیتال زیادی وارد بازار بلاک چین شده‌اند. هر کدام از آن‌ها معتقد بودند که دارای مزیت بهتری هستند، مثلا برخی از سرعت بالایی برخوردارند، برخی هزینهٔ مناسبی دارند و برخی از مقیاس پذیری بیشتری بهره می‌برند.
یکی از این کوین‌ها لایت کوین (Litecoin) نام دارد که در سال ۲۰۱۱ معرفی شد. هدف لایت کوین این بود تا تبدیل به نسخهٔ سبک تر بیت کوین شود. آیا می‌دانستید سرعت تراکنش لایت کوین ۴ برابر بیت کوین است و هزینهٔ آن نیز به مراتب کمتر است؟ برای اینکه دربارهٔ تمام این‌ها بدانید به ادامهٔ مقاله توجه کنید.
تاریخچه
لایت کوین اولین بار در سال ۲۰۱۱ توسط کارمند سابق گوگل چارلی لی معرفی شد. چارلی مانند بسیاری از طرفداران بلاک چین معتقد بود که بیت کوین دارای نواقص متعددی است.
- سرعت تراکنش کم
- روشی که استخراج می‌شود
- مقیاس پذیری پایین
همانطور که در مقاله‌های قبلی گفتیم مقیاس پذیری به معنی میزان پردازش تراکنش در هر ثانیه است. هرچه تعداد افراد در بلاک چین بیشتر شود، مقدار زمان مورد نیاز برای پردازش تراکنش بیشتر می‌شود. در نتیجه سرعت تراکنش‌ها کند می‌شود. برای مثال بیت کوین در هر ثانیه ۷ تراکنش پردازش می‌کند یعنی مقیاس پذیری آن ۷ است.
برای اینکه چارلی لی به هدفش برسد و بتواند نسخهٔ سبک تر بیت کوین را ارائه دهد، می‌بایست یک چیز جذاب به نام "انشعاب سخت" ارائه می‌داد. انشعاب که بهترین ترجمه برای واژهٔ (Fork) است زمانی رخ می‌دهد که در یک بلاک چین اصلی تغییراتی حاصل شود. دو نوع انشعاب وجود دارد که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهم داد.
اولین نوع انشعاب نرم نام دارد. این انشعاب زمانی اتفاق می‌افتد که یک بلاک چین ارتقا داده می‌شود، اما قوانین بلاک جدید هنوز توسط نسخهٔ قبلی قابل شناسایی هستند. انشعاب‌های نرم زیادی در بلاک چین بیت کوین ایجاد شده‌اند. هرچند بیت کوین غیر متمرکز است و هیچ مرجع واحدی بر آن کنترل ندارد، اما با این وجود برای ایجاد تغییرات نیاز به رای اکثریت در شبکه است. تغییرات فقط با دریافت ۵۱ درصد رای از افراد حاضر در شبکه امکان پذیر است.
دومین نوع انشعاب، انشعاب سخت است. این انشعاب زمانی رخ می‌دهد که تغییرات بزرگی مورد نیاز است و تنها راه رسیدن به آن ایجاد یک بلاک چین جداگانه است! این همان کاری است که چارلی لی با لایت کوین انجام داد.
بیشتر بخوانید: پدیده آلت کوین رو به پایان است!
لایت کوین چیست؟
هنوز شباهت‌های زیادی بین لایت کوین و بیت کوین وجود دارد و به همین دلیل لایت کوین را برادر بیت کوین می‌نامند. در واقع اگر بیت کوین طلا باشد آنگاه می‌توان لایت کوین را به عنوان نقره قلمداد کرد. اصلی ترین هدف لایت کوین تبدیل شدن به یک سیستم پرداخت جهانی است. طوری که مردم بتوانند دارایی‌های خود را در هر جایی که هستند بدون نیاز به شخص ثالث مانند بانک به یکدیگر ارسال کنند.
برای اینکه بتوانید به سوال لایت کوین چیست؟ پاسخ دهید ابتدا باید درک کاملی از مشکل دنیای واقعی داشته باشید که لایت کوین در تلاش است آن را حل کند. به عنوان مثال، تصور کنید که جان (ساکن بریتانیا) قصد دارد مبلغی به باب (ساکن کنیا) ارسال کند. اگر از بانک استفاده کند مشکلات زیر را خواهد داشت:
- هزینهٔ تراکنش گزاف
- چندین روز طول می‌کشد تا به دست باب برسد
- جان باید فرم‌های بسیاری را پر کند
بنابراین اگر جان بجای بانک از لایت کوین برای پرداخت استفاده کند دیگر با چنین مشکلاتی مواجه نخواهد شد. اول از همه اینکه هزینهٔ ارسال لایت کوین بسیار ارزان است. در حقیقت هزینهٔ تراکنش آن کمتر از یک سنت است!
دوم آنکه تراکنش‌های لایت کوین تنها ۲.۵ دقیقه طول می‌کشد تا انجام شوند که نسبت به بانک بسیار سریع تر عمل می‌کند. فرقی نمی‌کند که این مبلغ را به همسایهٔ خود ارسال کنید یا به شخصی در خارج از کشور؛ تنها چند دقیقه زمان می‌برد تا مبلغ شما به دست گیرنده برسد.
و در آخر اینکه لایت کوین غیر متمرکز است و شما کنترل کامل بر دارایی خود دارید. این بدان معناست که نیاز به پر کردن هیچ فرمی برای ارسال مبلغ خود ندارید. لایت کوین با چنین مزایایی می‌تواند جایگزین مناسبی برای انتقال سرمایه باشد. اکنون می‌توانید به این سوال جواب دهید که لایت کوین چیست؟.
فناوری استفاده شده در لایت کوین
در مثال قبلی توضیح دادم که جان قصد داشت مبلغی به باب ارسال کند. جان فقط شنیده بود که انتقال پول از طریق لایت کوین ارزان تر و سریع تر است اما نمی‌دانست که بلاک چین لایت کوین چگونه عمل می‌کند. برای درک این موضوع به مثال‌های زیر توجه کنید:
- برای دریافت مبلغ، شما نیاز به نشانی کیف پول لایت کوین دارید. همه می‌توانند به صورت رایگان و هر تعداد که می‌خواهند کیف پول بسازند. مانند حساب‌های بانکی.
- جان وارد کیف پول لایت کوین خود می‌شود و مبلغی به نشانی کیف پول باب ارسال می‌کند. جان تصمیم گرفته است تا مبلغ ۱۰ لایت کوین به باب ارسال کند.
- هنگامی که جان مبلغ را ارسال کند، تراکنش به بلاک چین لایت کوین ارسال می‌شود.
- هزاران تراکنش دیگر نیز وجود دارد که از طریق بلاک چین لایت کوین انجام خواهد شد. هر ۲.۵ دقیقه یک بلاک تولید می‌شود.(بلاک پکیجی برای نگهداری از تراکنش است).
- بلاک‌ها تراکنش‌های مختلفی را حمل می‌کنند که یکی از آن‌ها مربوط به تراکنش جان است. قبل از اینکه مبلغ به کیف پول باب ارسال شود، تراکنش باید تایید شود.
- از آنجایی که لایت کوین غیر متمرکز است، هیچ مرجع واحدی آن را تایید نمی‌کند بلکه گروهی از داوطلبان به نام "ماینرها" از قدرت محاسبهٔ خود برای حل معادلات بسیار دشوار استفاده می‌کنند. اینگونه، بلاک‌های تراکنش تایید می‌شوند.
- پس از ۲.۵ دقیقه، ماینرها معادلات را حل می‌کنند و تمام تراکنش‌های داخل بلاک را تایید می‌کنند. اکنون باب پس از تایید، مبلغ را دریافت می‌کند.
همانطور که در بالا اشاره کردم مقیاس پذیری بیت کوین ۷ است یعنی در هر ثانیه می‌تواند ۷ تراکنش را پردازش و تایید کند. اما در آن سو لایت کوین مهمترین هدفش این است تا نسبت به بیت کوین سریع تر عمل کند. تیم توسعه دهندهٔ لایت کوین موفق شده است تا مقیاس پذیری آن را تا رقم ۵۶ برساند، به طوریکه در هر ثانیه ۵۶ تراکنش لایت کوین در بلاک چین پردازش و تایید می‌شود.
بیشتر بخوانید: مسترنود (MasterNode)
امنیت
بیشتر اپلیکیشن‌هایی که تاکنون از آن‌ها استفاده کرده‌اید دارای سرورهای متمرکز بوده‌اند (مانند فیسبوک، اینستاگرام، توییتر و غیره). این بدان معناست که به اشخاص ثالث در این شرکت‌ها اجازه می‌دهید تا از اطلاعات شخصی شما در برابر هکرها محافظت کنند.
بانک‌ها نمونهٔ دیگری از شرکت‌های متمرکز هستند. اگر یک مجرم بتواند سرورهای مرکزی بانک را هک کند، آنگاه قادر است به تمامی حساب‌ها از جمله حساب بانکی شما دسترسی پیدا کند و همهٔ دارایی شما را سرقت کند. متاسفانه، سرورهای متمرکز همیشه مورد حملهٔ هکرها قرار می‌گیرند و هیچ چیز جلودارشان نیست.
این امر تا قبل از معرفی سیستم‌های پرداخت غیرمتمرکز مانند لایت کوین امکان پذیر بود! اما اکنون این کار بسیار سخت یا بهتر است بگویم غیر ممکن شده است زیرا برای هک کردن چنین سیستم‌های غیرمتمرکزی باید کنترل ۵۱ درصد از شبکه را بدست آورد که امری محال است. یعنی اگر هزار سیستم (ماینر) در شبکه وجود داشته باشد، هکر باید کنترل ۵۱۰ سیستم را بدست بیاورد.
شانس انجام این کار تقریبا صفر است زیرا شبکه بسیار گسترده است. در حقیقت اگر بخواهیم شبکهٔ لایت کوین را هک کنیم باید میلیاردها دلار هزینه کنیم که شاید با این همه هزینهٔ گزاف تنها بخش کوچکی از شبکه را بتوان کنترل کرد. مسلما این کار ارزش این همه هزینه را نخواهد داشت.
مهمترین موضوع این است که لایت کوین شما چقدر ایمن است. این امر بستگی به روش نگهداری شما دارد. کیف پول‌های متعددی برای لایت کوین وجود دارند که هر کدام دارای ویژگی خاصی هستند.
به این فکر کنید که چگونه پول خود را در دنیای واقعی نگهداری می‌کنید. قرار دادن مقداری دلار در کیف پول چرمی‌تان برای سهولت شما عالی است و می‌توانید آن را به راحتی خرج کنید، اما مسلما هیچوقت تمام دارای زندگیتان را در کیف خود نمی‌گذارید. احتمالا آن را در جایی بسیار امن مانند گاوصندوق یا بانک می‌گذارید.
حالا همین موضوع را برای نگهداری از لایت کوین در نظر بگیرید. احتمالا مقداری از لایت کوین خود را برای مصرف روزمره در کیف پول خود قرار دهید، اما هرگز تمام داراییتان را در آن نگهداری نخواهید کرد.
کیف پول همراه یا دسکتاپ
اگر مقدار کمی کوین در اختیار دارید و می‌خواهید دسترسی آسان و سریع به آن داشته باشید، بهتر است از کیف پول همراه یا دسکتاپ (کیف پول نرم افزار) استفاده کنید. این کیف‌ها به دلیل اینکه فضای کمی را در موبایل یا کامپیوتر شما اشغال می‌کنند و از امنیت قابل قبولی برخورداراند بسیار عالی هستند.
با استفاده از کیف پول نرم افزار، شما تنها شخصی هستید که به کلید خصوصی خود دسترسی دارید. حتی تیم توسعه دهندهٔ کیف پول هم قادر به دیدن آن نیست. شما همچنین می‌توانید گزینهٔ بازیابی را در کیف پول خود فعال کنید. بنابراین اگر گذرواژهٔ خود را فراموش کردید دسترسی شما به داراییتان قطع نخواهد شد.
کلید خصوصی مانند رمز کارت بانکی شما می‌ماند و برای ورود به کیف به آن نیاز دارید. کلید عمومی نیز مانند شماره حساب در بانک است که برای ارسال و دریافت کوین در کیف پول به داشتن آن نیاز دارید.
بیشتر بخوانید: شاردینگ چیست؟
کیف پول سخت افزار
امن ترین راه برای نگهداری از دارایی خود کیف پول سخت افزار است. این کیف معادل یک صندوق امانات برای ارز دیجیتال است. کیف پول‌های سخت افزار به شما اجازه می‌دهند تا دارایی خود را به صورت آفلاین ذخیره کنید، به طوری که هیچگاه به اینترنت متصل نمی‌شوند. شاید این کار باعث شود که دیگر مانند کیف پول‌های نرم افزار نتوانید دارایی خود را سریع ارسال یا دریافت کنید، اما امن ترین گزینه است.
معروف ترین نمونهٔ این کیف نانو لجر اس است. حتی اگر قیمت این کیف‌ها گران باشد باید به عنوان امن ترین گزینه به آن‌ها توجه کنید، مخصوصا هنگامی که مقدار زیادی کوین در اختیار داشته باشید. نانو لجر اس به شما این امکان را می‌دهد که یک گذرواژهٔ بازیابی بسازید تا هنگام گم شدن کیف پول سخت افزار خود مجددا به دارایی خود دسترسی پیدا کنید.
سوء استفاده از لایت کوین
افراد زیادی هستند که در کمین نشسته‌اند تا از فناوری‌های نو برای نفع شخصی خود استفاده کنند. متاسفانه ارزهای دیجیتال نیز از این غائله مستثنی نیستند. یکی از موضوع‌هایی که دولت‌ها نگران آن هستند فناوری بلاک چین است که از آن برای پولشویی استفاده می‌شود. این اقدام توسط مجرمان انجام می‌شود که تلاش می‌کنند پول‌های غیر قانونی خود را از دولت مخفی کنند تا مصادره نشوند.
از آنجایی که لایت کوین به افراد اجازه می‌دهد تا دارایی‌های خود را مخفیانه به یکدیگر انتقال دهند، متاسفانه بستری برای مجرمان می‌شود تا به پولشویی بپردازند. اگرچه تمامی تراکنش‌ها بر روی بلاک چین قابل رویت هستند، اما تنها اطلاعاتی که نمایش داده می‌شود نشانی کیف پول است که با هویت واقعی فرستنده و گیرنده ارتباطی ندارد.
این موضوع بسیار شبیه به گریزگاه مالیاتی است که در آن مجرمان پول‌های خود را مخفی می‌کنند تا مقامات مالیاتی نتوانند بفهمند که آن‌ها چقدر سرمایه دارند. نگرانی بعدی که در رابطه با ارزهای دیجیتال وجود دارد استفادهٔ آن در دارک وب است. دارک وب (Dark web) جایی است که کالا‌های غیرقانونی مانند مواد مخدر، سلاح و کارت‌های اعتباری به سرقت رفته به صورت آنلاین خرید و فروش می‌شود.
یک نمونه از این دارک وب‌ها ، وب سایت Silk road است. جادهٔ ابریشم وب سایتی بود که در آن انواع فعالیت‌های غیرقانونی به وسیلهٔ ارز دیجیتال بیت کوین انجام می‌شد. این سایت در سال ۲۰۱۳ توسط اف بی آی شناسایی و مسدود شد. این در حالی بود که قبل از مسدود شدن حدود یک میلیارد دلار تراکنش بیت کوین در آن به ثبت رسیده بود.
درست است که لایت کوین و سایر ارزهای دیجیتال برای فعالیت‌های غیر قانونی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما تعداد افرادی که به چنین فعالیت‌های مشغول هستند اندک است. بیشتر مردم ارزهای دیجیتال را به خاطر ارزانی، سهولت و سرعت بالای تراکنش آن‌ها انتخاب می‌کنند.